Benedykt XIII
Pietro Francesco (Vincenzo Maria) degli Orsini (urodzony w Gravina, 2 lutego 1649 roku, zmarł w Rzymie, 21 lutego 1730 roku) herb Syn Ferdinanda III (Ferranta) degli Orsini, XI księcia Gravina i Giovanny Frangipani della Tolfa, córki Carla Frangipani della Tolfa, II księcia Grumo. XII książę Gravina, III książę Solofra, II książę Vallata i hrabia Muro Lucano od 24 sierpnia 1658 roku do 1667 roku. Papież, Biskup Rzymu, Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca i Książe Apostolski, Najwyższy Biskup Kościoła, Patriarcha Świata od 29 maja 1724 roku do 21 lutego 1730 roku. Pochodził z Graviny i był najstarszym synem księcia z rodu Orsinich, który dał Kościołowi dwóch papieży: Celestyna III i Mikołaja III. Zrezygnował z praw dziedzicznych do księstw i w 1667 roku wstąpił do zakonu dominikanów. W 1668 roku złożył śluby zakonne wbrew woli rodziny, mając 18 lat został dominikaninem i przybrał imię Vincenzo Maria, w lutym 1671 roku przyjął święcenia najpierw diakonatu, następnie kapłaństwa. Po ukończeniu teologii oraz filozofii w Neapolu, Bolonii, Wenecji i Brescii, prowadzić pobożne, skromne życie w klasztorze, jednak zabiegi rodziny dały mu w młodym wieku miejsce w Kolegium Kardynałów (22 lutego 1672 roku, prezbiter San Sisto) oraz arcybiskupstwo Manfredonii (konsekrowany 3 lutego 1675 roku przez kardynała Paluzzo Paluzzi Altieri). W 1680 roku został biskupem Ceseny (z tytułem personalnym arcybiskupa), w marcu 1686 roku - ze względu na niesprzyjający jego zdrowiu klimat w Cesenie - przeniesiony na arcybiskupa Benewentu. W styczniu 1701 roku został kardynałem biskupem Frascati, a w 1715 roku kardynałem biskupem Porto e Santa Rufina. Przez cały czas utrzymywał jednocześnie stolicę Benewentu, a w 1715 roku został subdziekanem Kolegium Kardynałów. Jako kardynał zasiadał w następujących kongregacjach Kurii Rzymskiej: Kongregacji ds. Soboru Trydenckiego (1673-1724, w tym w latach 1673-1675 jako prefekt), Kongregacji ds. Biskupów i Zakonników (1674-1724), Kongregacji ds. Odpustów i Świętych Relikwii (1674-1724), Kongregacji ds. Obrzędów (1676-1724), Kongregacji ds. Kościelnych Immunitetów (1684-1724), Kongregacji ds. Egzaminowania Biskupów (1690-1721), Kongregacji Świętego Oficjum Inkwizycji (1694-1724), Kongregacji ds. Wizytacji Apostolskich (1720-1724). W chwili elekcji na papieża ten pobożny dominikanin miał już 75 lat. Na rozkaz generała zakonu przyjął wybór. Kiedy 29 maja 1724 roku został wybrany na papieża, poprzedzała go opinia gorliwego pasterza i człowieka kierującego się zasadami miłości bliźniego. Również jako papież wolał żyć skromnie i dlatego wzbraniał się zamieszkać w okazałych budowlach papieskich; żył w celi klasztornej. Postanowił przyjąć imię Benedykta XIV, przeciwko czemu protestowali jednak rzymianie, ponieważ nie uznawali antypapieża Benedykta XIII - Pedro de LunaI. Tak oto w spisie papieży pojawiło się dwukrotnie imię Benedykta XIII. Jako papież nadal wiódł surowy żywot mnicha, co wymownie kontrastowało z wystawnym stylem wielu kardynałów, noszących peruki i modnie przystrzyżone brody. Benedykt starał się bardzo o umocnienie dyscypliny i odnowę życia kościelnego. Podczas jego pontyfikatu odbyło się kilka kanonizacji: Alojzego Gonzagi, Jana Nepomucena, Stanisława Kostki (13 grudnia 1726 roku) i Jana od Krzyża. Jako biskup Rzymu nadal pozostawał arcybiskupem Benewentu. Nie zmienił stylu życia, opuścił dwór papieski i osiadł w przygotowanej celi zakonnej. Papież nie wykazywał zainteresowania wielką polityką, z braku doświadczenia w tej dziedzinie nie miał dla niej żadnego zrozumienia. Nieszczęściem dla papiestwa okazał się Niccolo Coscii, który w Benewencie był sekretarzem arcybiskupa, którego po wyborze na papieża, sprowadził z Benewentu do Rzymu mianując arcybiskupem i kardynałem. Benedykt XIII powierzył mu prowadzenie finansów oraz polityki zagranicznej. Ten całkowicie zawładnął finansami Watykanu i bezwstydnie wyzyskiwał poddanych państwa kościelnego. Ponadto dawał się przekupywać obcym państwom. Jednak nikt nie znajdował u papieża wiary, kto skarżył się na postępowanie Coscii. Dopiero po śmierci Benedykta wytoczono mu proces: został skazany na dziesięć lat więzienia, zapłacenie 100000 skudów oraz zwrot całego niesprawiedliwie przywłaszczonego majątku. Coscia rzuca cień na pontyfikat Benedykta, który osobiście był godnym mężem. Coscia był to człowiek niegodny i skorumpowany; pod jego wpływem papież uznał Wiktora Amadeusza II Sabaudzkiego za króla, kilku jego kandydatów mianował kardynałami i przyznał mu prawo nominowania biskupów w Sardynii. Zatwierdził także przywileje królewskie nad Kościołem sycylijskim dla cesarza Karola VI. Po śmierci papieża Coscii został pozbawiony godności kardynalskiej i uwięziony, a jego poplecznicy ratowali się ucieczką przez gniewem ludu. Benedykt XIII poświęcił się przede wszystkim sprawom kościelnym: celebracji liturgii, konsekracji nowych świątyń, udzielaniu sakramentów, kanonizowaniu świętych i przywracaniu dyscypliny kościelnej. W Państwie Kościelnym wprowadził zakaz organizowania, nastawionych na zysk, loterii publicznych. W Roku Jubileuszowym 1725 przewodniczył synodowi laterańskiemu, który nakazał podporządkowanie się postanowieniom antyjansenistycznej bulli "Unigenitus". 22 lutego 1725 roku ekskomunikował kapitułę utrechcką, która odrzuciła ową bullę, co dało początek - trwającej do tej pory - schizmie w Kościele holenderskim. Zakazał dalszych debat o przeznaczeniu i łasce oraz wydał 28 czerwca 1727 roku bullę "Pretiosus", w której orzekl, że nauka św. Tomasza z Akwinu nie ma nic wspólnego z błędami Jansena i Quesnela. Zatwierdził także postanowienia prowincjonalnego synodu unickiego w Zamościu - wprowadził on do ksiąg liturgicznych "Filioque", a także wspomnienie papieża - i ujednolicił liturgię w diecezjach unickich. Zmarł w Rzymie, a pochowano w kościele S. Maria sopra Minerva w Rzymie, tradycyjnie związanym z zakonem dominikanów. Dwukrotnie, w 1755 roku i w 1931 roku podjęto próbę wszczęcia procesu beatyfikacyjnego papieża, jednak za każdym razem proces anulowano, ze względu na podawaną w wątpliwość moralność papieskiego sekretarza. W 2004 roku proces wznowiono i odtąd Benedykt XIII jest sługą Bożym.. ° - większość źródeł podaje, że Benedykt XIII urodził się 2 lutego 1649 roku, jednak rejestry chrztów katedry w Gravina potwierdzają jednoznacznie, że prawidłową datą jest rok 1650 roku. Konfuzja w późniejszych źródłach wyniknęła z faktu, że w XVII wieku w południowych Włoszech powszechnie używano jeszcze kalendarza florenckiego, zgodnie z którym rok rozpoczynał się dopiero 25 marca (święto Zwiastowania), a nie 1 stycznia. Tym samym, data 2 lutego 1649 roku według kalendarza florenckiego odpowiada dacie 2 lutego 1650 roku według kalendarza współczesnego. Zoboacz: Matteo Fantasia: I papi pugliesi: Bonifacio IX, Innocenzo XII, Benedetto XIII. Schena, 1987, s. 88, 93, 112. ISBN 9788875141790.USTAWA z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zmianami)
Bogdan Pietrzyk